مقررات ملی ساختمان از طراحان می‌خواهد طبق اصول مهندسی مندرج در آن به طراحی و محاسبات اقدام نمایند. در ادامه نیز این مقررات، علاوه بر نظارت بر ساخت اصولی ساختمانها، سازندگان را ملزم به رعایت ایمنی و بهداشت در حیطه فردی می‌کند. به عبارت دیگر مقررات ملی ساختمان، به منظور تامین ایمنی، بهداشت، سلامت افراد جامعه تدوین شده است. علاوه براین ساخت بناها با رعایت این مقررات، مهندسی ساز بودن آنها را در پی خواهد داشت.
رعایت این ضوابط در حین ساخت منجر به حفظ سلامت سازندگان و پس از ساخت سبب افزایش کیفیت و عمر ساختمانها خواهد شد. در صورت رعایت کامل این مقررات ساکنان ساختمانها نیز در حین بهره‌برداری از بسیاری از مزایای آن از قبیل عایق حرارتی و صوتی بودن ساختمانها بهره مند خواهند شد. گرچه در برخی موارد در ظاهر این مقررات دست و پاگیر بوده و هزینه‌های ساخت را افزایش می‌دهد ولی در کل با کاهش مصرف انرژی، کاهش هزینه های نگهداری و هزینه های نوسازی ، هزینه سرجمع کمتری به مصرف کننده اصلی تحمیل خواهد کرد.
از لازمه‌های رعایت این مقررات استفاده از مصالح و تولیدات استاندارد است. این امر نیز به نوبه خود منجر به استاندارد سازی تولیدات مرتبط با صنعت ساختمان و مصالح ساختمانی می‌شود.
تفاوت بارز مقررات ملی ساختمان با دیگر مدارک فنی و آیین نامه ها، الزامی بودن اجرای آنها در سراسر کشور است که منجر به ایجاد وحدت رویه در صنعت ساختمان می‌شود. از طرف دیگر این الزام باعث شده است که برخلاف دیگر آیین‌نامه‌ها و دستور‌العمل‌ها، در متن این مقررات، راهنمایی و توصیه‌ای وجود نداشته باشد. مقررات ملی ساختمان مختص منطقه و قلمرو خاصی نیست.
مقررات ملی ساختمان بر کلیه عملیات مرتبط با ساختمان از تخریب گرفته تا نوسازی، تعمیر اساسی، توسعه و احداث بنا حاکم است. این مقررات مختص مهندسین ساختمان نیست، بلکه همانطوری که از عنوان آن مشخص است، مقررات ساختمان بوده و تمامی کسانی که هر گونه ارتباطی با ساختمان دارند، باید با آن آشنایی داشته و آموزش هایی هر چند جزئی در این مورد دیده باشند. آموزش پایه‌ای این ظوابط از پایین ترین تا بالاترین سطح جامعه، تضمین اهداف تدوین آنها را در پی خواهد داشت. به عبارت دیگر برای رسیدن به اهداف ترسیم شده، خلا موجود در نظام آموزشی در مورد مقررات ملی ساختمان نیز، باید رفع گردد. نظام مهندسی ساختمان نیز به عنوان ارگان اصلی اعمال و کنترل این مقررات، باید در آموزش و ترویج آن برنامه مدونی داشته باشد.
این مقررات از منابع آزمون های نظام مهندسی ساختمان برای احراز شرایط اشتغال به کار در رشته های عمران، معماری وتاسیسات است. اما به نظر می‌رسد، در واقع تمامی مهندسانی که نمره قبولی در این آزمون را کسب می‌کنند، به عنوان بازوان اجرایی نظام مهندسی آماده اعمال و کنترل این مقررات نیستند. آشنایی فهرست وار بر پنجاه درصد مقررات، و سرعت عمل زیاد در پیدا کردن جواب سوالات، باعث تربیت مهندسی آماده به کار نخواهد شد.
استفاده تجاری از این مقررات و تولید کلید واژه نیز یکی از دلایل ناکارآمد بودن ساز و کار آزمون در تعیین و تایید صلاحیت مهندسین است. نتیجه مطالعه مفهومی و مستمر به منظور به کارگیری این مقررات در عرصه ساختمان کشور، تربیت مهندسینی آشنا به مقررات خواهد بود که پروانه اشتغال به کار نیز خواهند داشت. ضعف اکثر فارغ التحصیلان رشته های مهندسی در باره مقررات ملی ساختمان ناشی از همان خلا آموشی ذکر شده است. آموزش‌ها و آزمونهای مستمر و پیگیرانه و به روزرسانی اطلاعات مهندسین مشغول به کار نیز باید پس آزمون‌ها ادامه داشته باشد. شایان ذکر است که دوره‌های ارتقا پایه، تقریباً با این مقررات نامانوس بوده و ارتباط اکثر مهندسین پس از آزمون با مقررات ملی به طور کامل قطع می‌شود.
تعدیل حق الزحمه مجریان و ناظران این مقررات نیز قدم بعدی در ضمانت اجرایی آن است. همانطوری که شواهد نشان می‌دهد، فرایند فعلی تا حدود زیادی ناکارآمد بوده و با ادامه آن اهداف تهیه و تدوین مقررات ملی ساختمان برآورده نخواهد شد.
برای دانلود فایل مباحث مقررات ملی ساختمان بر روی شماره مبحث یا عنوان مبحث کلیک نمایید.
| شماره مبحث | عنوان مباحث | ویرایش | سال انتشار | عنوان انگلیسی |
| مبحث ۱ | تعاریف | اول | ۱۳۹۲ | Definitions |
| مبحث ۲ | نظامات اداری | اول | ۱۳۸۴ | Administration |
| مبحث ۳ | حفاظت ساختمانها در مقابل حريق | سوم | ۱۳۹۵ | Building Fire Protection |
| مبحث ۴ | الزامات عمومي ساختمان | سوم | ۱۳۹۶ | General Building Requirements |
| مبحث ۵ | مصالح و فرآورده هاي ساختماني | پنجم | ۱۳۹۶ | Building Materials & Products |
| مبحث ۶ | بارهاي وارد بر ساختمان | چهارم | ۱۳۹۸ | Design Loads for Buildings |
| مبحث ۷ | پي و پي سازي | چهارم | 1400 | Foundations |
| مبحث ۸ | طرح و اجراي ساختمانهاي بامصالح بنايي | سوم | ۱۳۹۸ | Masonry Buildings |
| مبحث ۹ | طرح و اجراي ساختمانهاي بتن آرمه | پنجم | ۱۳۹۹ | Design and Construction of Concrete Structures |
| مبحث ۱۰ | طرح و اجراي ساختمانهاي فولادي | چهارم | ۱۳۹۲ | Design and Construction of Steel Structures |
| مبحث ۱۱ | طرح و اجراي صنعتي ساختمان ها | سوم | 1400 | Industrialized Construction |
| مبحث ۱۲ | ايمني و حفاظت كار در حين اجرا | چهارم | ۱۳۹۲ | Safety and Precautions in Construction |
| مبحث ۱۳ | طرح و اجراي تاسيسات برقي ساختمانها | سوم | ۱۳۹۵ | Electrical Installations |
| مبحث ۱۴ | تاسيسات مکانیکی | سوم | ۱۳۹۶ | Mechanical Systems |
| مبحث ۱۵ | آسانسورها و پلكان برقي | سوم | ۱۳۹۲ | Elevators and Escalators |
| مبحث ۱۶ | تأسيسات بهداشتی | چهارم | ۱۳۹۶ | Plumbing systems |
| مبحث ۱۷ | لوله كشي گاز طبيعي | سوم | ۱۳۸۹ | Natural Gas Piping |
| مبحث ۱۸ | عايق بندي و تنظيم صدا | سوم | ۱۳۹۶ | Acoustics and sound Control |
| مبحث ۱۹ | صرفه جويي درمصرف انرژي | چهارم | ۱۳۹۹ | Energy Conservation |
| مبحث ۲۰ | علائم و تابلوها | دوم | ۱۳۹۶ | Signs and symbols |
| مبحث ۲۱ | پدافند غیرعامل | دوم | ۱۳۹۵ | Passive Defense |
| مبحث ۲۲ | مراقبت و نگهداري | اول | ۱۳۹۲ | Care and maintenance |
